571. Doğum Yılın Kutlu Olsun Leonardo da Vinci
Da Vinci, yaşamı boyunca çok çeşitli disiplinlere karşı doymak bilmez bir merakıyla tam bir Rönesans Adamı
Sanatçı, 1452'de İtalya'nın Floransa şehir devleti bölgesinde doğdu. Avrupa'nın kendi bölgesi boyunca pek çok iç çatışmanın olduğu bir dünyaya girdi. Tanrı merkezli Orta Çağ'ın yerini insan merkezli Rönesans'a bıraktığı bir dönemdi.
Da Vinci'nin toplumdaki yeri, onu düşük bir varoluşla sınırlandırmış olmalıydı. Saygın bir noterin ve fakir bir çiftçinin kızının gayri meşru çocuğuydu. Gayrimeşru olduğu için miras alamazdı, aile işine giremez, babasının adını alamazdı veya eğitimini finanse edemezdi.
Leonardo da Vinci, gençken babasıyla birlikte hareketli Floransa şehrine taşındı. Burada tüm ipleri elinde tutan varlıklı, güçlü bankacı ailesi Mediciler ile tanıştı. Da Vinci için daha da önemlisi, onlar şehrin sanatın önde gelen hamileriydi.
Floransa'da da Vinci, toplumdaki statüsünü yükseltmek için ne yapması gerektiğini biliyordu: "lonca" olarak bilinen profesyonel bir sendikanın üyesi olmak.
Leonardo da Vinci'nin bu arayışta iki şeyi vardı: Resim yeteneği ve babasının bağlantıları. Böylece, 1468'de, 16 yaşındayken, ünlü sanatçı Andrea del Verrocchio'nun stüdyosunda çırak oldu.
Verrocchio, özellikle Medicilerden olmak üzere çok çeşitli ortamlarda çok sayıda sipariş aldı ve da Vinci burada sanat ve iktidar arasındaki bağlantıya dair içgörü kazandı.
Atölye, tam da Vinci ortaya çıktığında, şehrin ünlü Duomo katedralinin üzerine oturacak iki tonluk bir bakır topun yaratılması gibi büyük bir proje üstleniyordu. Topu yerine oturtmak, makine mühendisliğinin zorlu bir mücadelesiydi ve bunun nasıl gerçekleşeceğini tasarlamak, da Vinci'nin bu mühendislik dalına olan ilgisini ateşledi. Leonardo, Verrocchio'nun değerli öğrencisi oldu ve 20 yaşına geldiğinde çıraklığını bitirdi ve resmen bir loncaya katıldı. Artık kendi başına gidip insanlara resmi Leonardo da Vinci sanat eserlerini verebilse de, bir süre Verrocchio ile kaldı.
Bu dönemden, hayatta kalan en eski da Vinci tablosu olarak kabul edilen, Verrocchio ile "Mesih'in Vaftizi" başlıklı bir ortak çalışması mevcut. 1475. En soldaki melek da Vinci'ye atfedilir ve sanat tarihçileri onun varlıktaki yüce hareket tasvirine işaret eder.
Kısa bir süre sonra, papa, bir başpiskopos ve rakip ailelerin dahil olduğu karmaşık bir komplo, cinayet ve infaz, Floransa vatandaşlarını savaşa hazırladı. Floransa ordusu, Kral Ferdinand liderliğindeki Napoli ordusu tarafından alt edildi. Bu yüzden Lorenzo de' Medici, barışı sağlamak için Ferdinand'la yüz yüze görüşmek zorunda kaldı.
Lorenzo başarılı olur, ancak Floransalıların öğrenmesi üç ay sürdü. Gergin bekleyişte, da Vinci dikkatini hevesle peşinden koşacağı bir şeye, savaş aletleri tasarlamaya çevirir.
1480 ile 1482 yılları arasında Leonardo da Vinci, şu anda ilk önemli eseri olarak kabul edilen "Magi'nin Tapınması" üzerinde çalıştı. Floransa'daki San Donato a Scopeto'nun Augustinian rahipleri tarafından yaptırılmıştır. Da Vinci'nin bu yaygın olarak tasvir edilen konuya ilişkin anlayışı devrim niteliğindeydi.
Da Vinci, üzerinde özenle çalıştı, ancak hayatında birçok kez yaptığı gibi, görünüşe göre ilgisini kaybederek onu yarım bıraktı. Önemli olabilecek pek çok Leonardo da Vinci tablosu olmayacaktı. Ancak gerçek dünyada bu eğilim, müşterilerin öfkelenmesine, komisyon kaybı ve davalara neden oldu. Da Vinci'nin sanat eserlerini tamamlama konusundaki isteksizliği, uzmanların onun bir akıl hastalığı, potansiyel olarak DEHB veya OKB olduğu yönünde spekülasyon yapmasına neden oldu.
Da Vinci resim yapmaktan bıktı ve diğer yolları keşfetmek istedi, bu yüzden c. 1483, Milano'ya taşındı. En kuzeydeki İtalyan eyaleti olarak Milano, özellikle yabancı düşmanlara karşı hassastı.
Bu, ağır militarizasyon ve bol miktarda silah anlamına geliyordu. Bir fırsat gören da Vinci, Dük Ludovico Sforza'ya kendisini dahi bir askeri mühendis olarak sunduğu bir mektup gönderdi, ancak son satırda ressam olduğundan bahsetti. Köprüler, havan topları, mancınıklar ve diğer savaş teknolojileri için planlardan bahsediyor. Bu çizimlerde da Vinci, boyut takıntısını ortaya çıkardı. Örneğin, bir traktör römorku kadar büyük olması gereken bir tatar yayı tasarladı.
Ancak Dük mektubun askeri kısmını görmezden geldi ve da Vinci'den metresinin bir portresini yapmasını istedi. Ortaya çıkan "Kakımlı Kadın" tablosu çığır açıcıdır - düşünce ve duyguları duruş ve jestlerle tasvir eden ilk portre olarak kabul edilir. Bir şey gözüne çarpıyor, sağa dönmesine neden oluyor ve hayvanın kasları gerginlik ve uyanıklık iletiyor.
Da Vinci'nin ilk hırsları sonuç vermese de ortalıkta dolaşıyor. Güce yakınlığın fırsatlara yol açabileceğini biliyordu. Ve o haklıydı. Dük, dünyanın en büyük at anıtı olması amaçlanan bir aygırın tepesinde babasının devasa bir heykelini görevlendirdi. Da Vinci, 60 ton bronzdan dökülecek olan 24 fit yüksekliğindeki heykeli tasarlamak için bir düzine yıl harcadı. Dev bir kil modelin tamamlanmasına rağmen, askeri kaygılar bu metalin top yapımında kullanılmasına neden oldu.
Ludovico'dan farklı bir komisyon, Leonardo da Vinci'nin en büyük tablolarından birini ortaya çıkardı. Sforza saray kilisesi Santa Maria delle Grazie'deki bir duvar resmi içindi ve adı "Son Akşam Yemeği" olacaktı. İsa'nın Havarilerle son yemeğini, tam da Mesih'in "içinizden biri bana ihanet edecek" ilan ettiği anda tasvir ediyor. Da Vinci, toplananların acısının farklı jestler ve yüz ifadeleriyle aktarıldığını kendisi açıkladı. Ne yazık ki, da Vinci boya formülasyonunda hata yaptı ve çalışma bozulmaya başladı ve sık sık restorasyon çabaları gerektirdi.
Sforza Evi'nin sonu, Milano'nun Fransızlar tarafından işgal edilip işgal edilmesiyle geldi. Sonunda, hedef talimi için dev kil at kullanıldı. 17 yıl sonra da Vinci Milano'dan ayrıldı ve sonunda Floransa'ya geri döndü. 1400'ler yerini 1500'lere bırakırken geri dönen Leonardo Da Vinci, 50 yaşına yaklaşırken yaşını hissediyordu. Kısa süre sonra Michelangelo Buonarotti adında genç bir Floransalı sanatçının farkına vardı. Her ikisi de usta statüsünü paylaşacak olsa da, birbirlerinden gerçekten hoşlanmıyorlardı.
Da Vinci çok geçmeden yeni bir patron edinecekti; dönemin en kurnaz, en kurnaz, en kana susamış kişilerinden biri olan kötü şöhretli Cesare Borgia. Papa VI.
Borgia, da Vinci'nin arayışında kendisine yardım edebileceğini hissetti, bu yüzden da Vinci'yi Baş Genel Mühendis olarak atadı. Bu rolde Leonardo da Vinci'nin orduya gömülürken savaşın dehşetine kendi gözleriyle tanık olduğu düşünülüyor. Silahların yanı sıra saldırı ve savunma tahkimatı ve yapılarının inşasını denetledi. Sanatçının ayrıntılı haritaları da savaşları planlarken çok değerliydi.
1503'te da Vinci, despot sanatçının ordudaki arkadaşlarından birini idam ettirince büyük bir dehşete kapılarak Borgia'nın yörüngesinden ayrılmıştı.
Nispeten huzurlu bir hayata alıştı ve Leonardo da Vinci'nin tanıtım gerektirmeyen sanat eserlerinden birini yaratacaktı: "Mona Lisa."
Bakıcının kimliği hiçbir zaman tespit edilemese de birçok teori var: Da Vinci'nin sevgilisi, da Vinci'nin kendisi veya bir tüccarın karısı.
Leonardo da Vinci'nin müthiş tekniği bu çalışmada tam olarak sergileniyor. Sanatçıya göre, yüzler en iyi alacakaranlıkta görünüyor ve bu atmosferi dumanlı bir etki olan "sfumato" kullanarak yarattı. Şeffaf boyalar ve çıkarmak için iyi bilenmiş bir göz gerektirir. Uzmanlar, bu beceri gösterisi karşısında hayrete düşüyor.
Bir başka gizem de, ağzın ve gözlerin köşelerindeki gölgelemede görülen gülümsemesinin çekingen niteliğidir - bunlar yüzün en çok ifadeyi yansıtan kısımlarıdır.
"Mona Lisa" asla tamamlanmadı ve Da Vinci, ölümüne kadar onun üzerinde çalıştı. Sanatçı daha uzun yaşasaydı nasıl görünürdü kim bilir.
Leonardo da Vinci öldüğünde, 15.000 sayfa yazı ve çizim biriktirecekti ve sayfalarda (ara sıra alışveriş listesinin yanı sıra) hemen göze çarpan şey, yazının geriye dönük olduğu gerçeğidir. Spekülasyon kodları veya gizliliği gündeme getiriyor, ancak makul bir açıklama onun solak olduğu, bu nedenle sağdan sola yazmak mantıklıydı.
Da Vinci'nin yazıları, uçma takıntısını ortaya koyuyor. Bir kuşun kanadının karmaşık hareketini inceledikten sonra, bir insan tarafından çırpılan yarasa benzeri kanatlara sahip bir uçan makine tasarladı. Bir oyuncak, sarmal bir vida kullanan bir tür helikoptere ilham verebilirdi. Temelde düşünce deneyleri olmasına rağmen, görüntüler onun ne kadar ileri görüşlü olduğunu gösteriyor.
Da Vinci'nin bir başka saplantısı da, son derece karmaşık bir makine olan insan bedeniydi. Anatomi çalışması muhtemelen erken yaşlardan itibaren gerçekleşti. O zamanlar Floransa'daki sanatçıların diseksiyon yapması ya da izlemesi hoş karşılanmıyordu.
Çoğu zaman iğrenç koşullarda, Leonardo da Vinci ölüleri inceledi ve insan vücudu parçalarını enine kesit ve diyagram halinde sunma biçimi, modern tıp literatüründe görülme biçimlerini çok etkiledi.
Leonardo da Vinci'nin eserleri arasında özellikle dikkat çeken bir parça, “Vitruvius Adamı” olarak bilinen insan vücudunu tasvir eden bir çizimdir. Da Vinci'nin insan formunun ideal oranlarına ilişkin anlayışını tasvir ediyor. Çıplak vücut iki pozisyonda gösterilir ve bir daire ve bir kare ile çevrilidir. "Vitruvius Adamı", tıpkı da Vinci'nin kendisi gibi, bilim ve sanatın kesişme noktasında sağlam bir şekilde oturuyor.
1517'de da Vinci, sanatçının büyük bir hayranı olan Fransa Kralı I. Francis'in sarayında yaşamaya devam etti. Favori Ressam Mühendis ve Mimar olarak, ona yapacak bir şey verilmedi ve bu yüzden arkasına yaslandı ve hayatın tadını çıkardı. Leonardo da Vinci, 1519'da 67 yaşında orada öldü.
Büyük sanatçı Leonardo da Vinci’nin vefat yıldönümü seçilerek tüm dünyada her yıl kutlanan 15 Mayıs Dünya Sanat Gün’ümüz kutlu olsun.
Sevgiler
Çiğdem Canbakış