Çin'in ''Büyük Köy Seddi'' Projesi Nedir?

Uzmanlar, Çin'in sınır köylerinin hem güvenlik hem de propaganda amacı taşıdığını savunuyor (Reuters)

Amerikan gazetesi New York Times (NYT), Çin'in ihtilaflı sınır noktalarına "köy seddi" inşa ettiğini yazıyor.

NYT'nin yapay zeka destekli uydu görüntü analizlerine göre Çin, ülkenin batı sınırına 50'den fazla yeni köy inşa etti ve bunlardan 12 tanesi ihtilaflı bölgelerde yer alıyor.

Bunlar dışında ülke sınırlarının farklı noktalarında yer alan 100 köye yeni evler eklendi ve yerleşmeleri için buralara yurttaşlar gönderildi.

Haberde, "sivil karakol" diye nitelenen bu yerleşim alanlarının "Pekin'in gücünü dışarıya yansıtmasına ve içeride egemenliğini pekiştirmesine yönelik bir strateji olduğu" değerlendirmesi yapıldı. 

NYT, Batı sınırındaki yerleşim bölgelerinin Hindistan, Butan ve Nepal'in de hak iddia ettiği sınırlara inşa edildiğine dikkat çekiyor. Kuzeydeki yerleşimlerin güvenliği güçlendirip Orta Asya'yla ticareti teşvik ettiği, güneydeki sınır köylerininse Güneydoğu Asya'dan gelen uyuşturucu kaçakçılarına karşı koruma sağladığı aktarılıyor. 

Köyler, sınıra hızlı şekilde asker sevk etmek istemesi halinde Çin ordusuna yol, internet erişimi ve elektrik gibi altyapıları sağlayabilir. NYT, uzak bölgelerdeki köylülerin "göz ve kulak görevi görerek davetsiz misafirleri ya da kaçakları caydırdığını" yazıyor. 

Kionglin Yeni Köy adlı yerleşim merkezi, Hindistan'ın kuzeydoğusundaki Arunaçhal Pradeş eyaleti sınırına yaklaşık 5 kilometre mesafede yer alıyor. Pekin yönetimi, bölgede hak iddia ederek burayı Güney Tibet'in bir parçası olarak kabul ediyor. Her iki ülkenin de sınırda askeri yığınağı var.

Londra SOAS Üniversitesi'nden Robert Barnett, şu değerlendirmeleri paylaşıyor: 

Çin, yabancıların güvenlik personeli veya yurttaşlar tarafından sorgulanmadan sınırı geçmesini istemiyor.

NYT'nin paylaştığı verilere göre 2016'dan beri Çin, Tibet Özerk Bölgesi'nde en az 90 köy kurdu. Sincan Uygur Özerk Bölgesi'yle Yünnan eyaletinde 6 yeni köy inşa edilirken, 59 sınır köyünün alanları da genişletildi. 

Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de çalışan analist Brahma Chellaney, Çin'in sınır köyü inşaatlarıyla Güney Çin Denizi'nde kullandığı yayılmacı stratejiyi kara coğrafyasına uyguladığını savunarak şu yorumları yapıyor: 

Çin'in jeopolitik sonuçları çok dikkate almadan sahadaki gerçekleri yeniden şekillendirme hızı ve bunu gizli tutma becerisi dikkat çekici. Çin, Hindistan'la Himalaya sınırında yeni bölgelere yerleşimciler gönderiyor ve onları ilk savunma hattı haline getiriyor.

Hindistan Dışişleri Bakanlığı'ndan 2021'de yapılan açıklamada, Çin'in son birkaç yıldır bölgede çeşitli altyapı faaliyetleri yürüttüğü" belirtilmişti. 

NYT, Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) bölgeye yurttaşları yerleştirmek için köylere spor salonları, dans pistleri, hastaneler ve okullar inşa ettiğine dikkat çekiyor.

Gazetenin köy inşaatlarıyla ilgili ele geçirdiği bir belgeden aktardığına göre ÇKP, bazı yurttaşlara sınır köylerine yerleşmeleri için yıllık 20 bin Çin Yuanı (yaklaşık 93 bin 500 TL) ödüyor.

Çin'in Washington Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Pengyu, NYT'ye gönderdiği yazılı açıklamada, Pekin'in sınırdaki anlaşmazlıklara dair yürüttüğü politikayı şu ifadelerle aktarıyor: 

Çin her zaman barışçıl ve dostane istişareler yoluyla adil ve makul çözümler bulmaya çalışmaktadır.