Ressam Orhan Taylan’dan Acı Haber!

1 Mayıs 1976’da çizdiği ve 1 Mayıs’ların simgesi haline gelen afişiyle hafızalarda yer eden Orhan Taylan hayatını kaybetti.

Taylan'ın ölümünü, şair ve yazar Ataol Behramoğlu duyurdu.

Behramoğlu Taylan hakkında yaptığı paylaşımda, “Sanatçı, düşünür, 1 Mayıs’ın simgesi emekçi ellerin taşıdığı dünyanın yaratıcısı, devrimci, ceza evi yoldaşım, kardeşim, canım arkadaşım Orhan Taylan’ın ölüm haberi yüreğime ateş gibi düştü" ifadelerini kullandı.

82 yaşındaki Taylan, 13 Ekim’den beri zatürre (pnömoni) ve hiperglisemi (kan şekerinin yüksekliği) şikâyetleri nedeniyle hastanede tedavi görüyordu.

Taylan’ın cenazesi 6 Kasım Pazartesi günü Bebek Camii’nde kılınacak öğle namazının ardından Aşiyan Mezarlığındaki aile kabristanına defnedilecek.

1 Mayıs afişinin hikâyesi

Taylan, ünlü 1 Mayıs 1976 afişinin bu denli etki yaratıp yaratmayacağına dair düşüncelerini şöyle anlatmıştı:

“Çok çarpıcı bir leke düzeni kullandığımı biliyorum. Beyaz zemin üzerine kırmızı leke; fakat etrafı siyahla koyultulmuş bir kırmızı leke. Düşündüğünüzde bu çok çarpıcı bir leke düzenidir. Ben de onu kullandım. Dünya, siyahla çizilmiş eller ve beyaz zemin. Tabii orijinalinde eller ve dünyanın arasından çiçekler saçılıyordu. 1 Mayıs İşçi Bayramı imajı için saçılan çiçekler yapmıştım. Sonra çeşitli baskılar yapıldı ve çiçekler giderek yok oldu.

“Çünkü çiçekleri koyduğunuz zaman üç, hatta dört renk basmak gerekiyordu: Sarı, kırmızı, mavi ve siyah. Bu da maliyet demekti. Bir zamanlar DİSK yöneticilerine danışman adı altında yardımcılar atanırdı. Farklı bir grup danışman geldiğinde benim imzam da silinmişti afişin üzerinden. Bir süre öyle basıldı. Sonra yine imzalı basıldı. Maceralı bir afiş olarak sürdü gitti, hâlâ kullanılıyor. Simge oldu. Yaparken keyifle yaptım tabii, gerisi benim dışımda gelişti. Ama keyif alıyorum hâlâ tabii kendi işimi gördüğüm için.”

Abidin Dino, Orhan Taylan (soldan sağa), Abidin Dino’nun Paris’teki atölyeevinde. (Kaynak: SALT Araştırma, Yusuf Taktak Arşivi)

Orhan Taylan kimdir?

1965’te Roma Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun oldu. Türkiye’ye döndükten sonra Türkiye İşçi Partisi’ne (TİP) katıldı.

TİP’in ve çeşitli sendikaların görsel işlerini üstlendi. Avuç içinde tutulan dünya temsiliyle kullanılmaya başlanan meşhur 1 Mayıs afişi onun tasarımı.

Heykelci Kuzgun Acar ve karikatürcü Tan Oral ile çeşitli ortak çalışmalarda bulundu. Çizdiği "1 Mayıs" afişi Prag'da düzenlenen uluslararası sendikal afişler yarışmasında birincilik ödülü aldı.

1976’da düzenlenen Antalya Uluslararası Sanat Festivali’nde ilk duvar-resmini yaptı. Görsel Sanatçılar Derneği Başkanlığı'na seçildi.

Barış Derneği’nin kurucularından ve yönetim kurulu üyesi olması nedeniyle askeri mahkeme tarafından açılan dava nedeniyle 1982’de tutuklandı. Aynı davadan ikinci kez tutuklanan Taylan, 1986’da tahliye edildi.

Eserleri 1988-1990 yılları arasında Londra, Amsterdam ve Moskova gibi kentlerde sergilendi.

Bu dönemde yağlı boya çalışmalara ağırlık verdi. İstanbul’daki atölyesinde sergiler düzenledi. Çok sayıda kişisel sergi açtı ve karma sergilere katıldı.