İnsanlar Palyaçodan Neden Korkar?

Palyaço korkusuyla ilgili yeni bir araştırma, insanların tüm amaçları izleyicilerini güldürmek olan sanatçılardan neden korktuklarını ortaya koymayı amaçlıyor.

Palyaço korkusu ya da koulrofobi, çeşitli kültürlerde hem yetişkinlerde hem de çocuklarda yaygın görülen bir durum.

Yakın zamanda Frontiers in Psychology akademik dergisinde yayımlanan yeni araştırmada, Güney Galler Üniversitesi'nden bilim insanları 64 ülkeden yaklaşık 1000 yetişkin katılımcının yer aldığı uluslararası bir anketten elde edilen verileri değerlendirdi ve katılımcıların yarısından fazlasının bir dereceye kadar koulrofobiye sahip olduğunu bildirdiğini tespit etti.

Katılımcıların yaklaşık yüzde 5'i palyaçolardan "aşırı derecede korktuklarını" belirtirken, bu oranın yükseklik, hayvanlar ya da kapalı alanlar gibi diğer fobilerden daha fazla olduğu bildirildi.

Araştırmaya göre, palyaçoların abartılı yüz özellikleri ve duygusal sinyalleri gizleyen makyajları, insanların onlardan korkmasının başlıca sebepleri. Bir başka neden olarak da Stephen King'in O (It) kitabındaki Pennywise karakterinde olduğu gibi popüler kültürde palyaçoların olumsuz tasvirleri gösterildi.

Katılımcılar arasında en yüksek puanı alan bir diğer faktör de palyaçoların öngörülemeyen davranışları olduğu iddiası.

Araştırmacılar, yanıt verenler arasında en düşük katılım düzeyinin palyaçolarla yaşanan korkutucu bir kişisel deneyimden kaynaklanan korku olduğuna dikkat çekti.

Bilim insanları, korkutucu şeyin tek tek unsurlardan herhangi biri değil, "bu özelliklerin yan yana gelmesi" olabileceğinden şüpheleniyor.

Palyaçoların görünüş olarak tamamen insana benzememesinden kaynaklanan "tekinsiz vadi etkisinin", cildi tamamen örten makyajla birleştiğinde insanlarda korkuya yol açan faktörlerden bazıları olabileceğini söylediler.

Araştırmacılar ayrıca makyajdaki "hastalık ve bulaşıcılığı anımsatan" kırmızılığın da yetişkinler ve çocuklar arasında korku uyandırmada rol oynayabileceğinden şüpheleniyor.

"Bu faktörler bir araya gelerek palyaçolara, insanlarda (üzücü ama yine de kaçınılmaz olarak) doğal bir tiksinti ve korku tepkisine yol açan bir biçimsizlik görünümü verebilir" yazan araştırmacılar, bu hipotezlerin daha güçlü test edilmesi için gelecekte daha fazla araştırma yapılması talebinde bulundu.

Katılımcıları değerlendiren ve palyaço görüntülerinin yanı sıra onları farklı makyaj ve saç renkleriyle gördüklerinde verdikleri tepkileri ölçen araştırmaların fobiye ilişkin yeni bilgiler sunabileceğini belirttiler.

Çalışmanın bazı kısıtlamalarına da değinen araştırmacılar, katılımcıların yaklaşık yüzde 54'ünün bir dereceye kadar palyaço korkusu yaşadığını bildirmesine rağmen, çalışmanın katılımcıların belirli bir fobi için tanı kriterlerini karşılayıp karşılamadığını değerlendirmediğini söyledi.

Bilim insanları, gelecekteki araştırmaların "birlikte var olan akıl sağlığı sorunlarıyla" ilişkili diğer faktörleri de dikkate alması gerektiğini belirtti.

Araştırmacılar ayrıca gelecekteki çalışmalarda, yüzleri hayvan gibi boyanmış insanların da aynı tür korkuya neden olup olmadığını ya da palyaço makyajlarının özellikle korku uyandırıcı özellikler taşıyıp taşımadığını ortaya çıkarmayı umuyor.

Bilim insanları, "Sonuç olarak, bu çalışma palyaço korkusunun etiyolojisini araştıran ve bu fenomenin kökenine ilişkin rakip açıklamaları dikkate alan ilk çalışma" diye ekledi.