Engelli İstihdamı Nedir?

İşgücü piyasasında engelli bireyler ile engelli olmayan bireyler arasında çalışma şartları ve istihdam düzeyleri arasında ciddi farkların olduğu görülüyor.

Başarılı bir şekilde iş hayatına katılan engellilerin yanında büyük çoğunluk sosyal hayata da adapte olmalarına rağmen büyük bir yoksulluk ve işsizlik riski ile karşı karşıya.

Peki, engellilerin işgücüne katılma ve işsizlik oranları nasıl? Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre bu oran Haziran 2021 verilerine göre ülkemizde işgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 69,1 kadınlarda yüzde 31,7 toplamda ise yüzde 50,2.

TÜİK'in Avrupa Birliği üye ülkeleri ile eş zamanlı olarak idari kayıtlara dayalı geniş kapsamlı bir örneklem araştırması şeklinde 2011 yılında gerçekleştirilen Nüfus ve Konut Araştırması’na göre en az bir engeli olan nüfusun işgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 35,4, kadınlarda yüzde 12,5, toplamda ise yüzde 22,1.

Türkiye'de yerleşim yerlerine göre de bu veriler değişiklik gösteriyor. Kentte engellilerin işgücüne katılma oranı yüzde 25,61'ken bu oranda kırda yüzde 17,79 düzeyinde. İşsizlik oranı da kentte yüzde 17,43'ken kırda yüzde 12,58.

Bölge bölge veriler

Bölge bölge engellilerin işgücüne katılma ve işsizlik oranlarına bakıldığında, en fazla katılma oranının Marmara Bölgesi'nde olduğu görülüyor. Marmara Bölgesi'nde bu oran yüzde 24,75, Ege Bölgesi'nde yüzde 24,50, Akdeniz Bölgesi'nde yüzde 20,3, İç Anadolu Bölgesi'nde yüzde 22,51, Karadeniz Bölgesi'nde yüzde 17,38, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yüzde 19,58, Güney Doğu Anadolu Bölgesi'nde de yüzde 19,58.

İşsizlik oranları ise bölgelere göre; Marmara Bölgesi'nde bu oran yüzde 10,48, Ege Bölgesi'nde yüzde 15,61, Akdeniz Bölgesi'nde yüzde 20,25, İç Anadolu Bölgesi'nde yüzde 16,04, Karadeniz Bölgesi'nde yüzde 14,42, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yüzde 25,40, Güney Doğu Anadolu Bölgesi'nde de yüzde 16,19.

Dünya genelinde engelli istihdam oranları

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2011 yılı Dünya Engellilik Raporu verilerine göre, dünya genelinde engelli istihdam oranları;

İsviçre'de 2003 yılında yüzde 62,2

ABD'de 2005 yılında yüzde yüzde 38,1

Hindistan'da 2022 yılında yüzde 37,6

Meksika'da 2003 yılında yüzde 47,2

Almanya'da 2003 yılında yüzde 46,1

İngiltere'de 2003 yılında yüzde 38,9

Japonya'da 2003 yılında yüzde 22,7

Güney Afrika'da 2006 yılında yüzde 12,4 seviyesinde.

WHO verilerine göre; cinsiyete göre bakıldığında da rakamlar dikkat çekici. Düşük gelirli ülkelerde engelli kadın istihdamı yüzde 20,1 seviyesindeyken bu oran erkeklerde yüzde 58,6. Yüksek gelirli ülkelerde erkeklerde yüzde 36,4 olan engelli istihdam oranı kadınlarda yüzde 19,6. Tüm ülkelere göre bakıldığında engelli erkek istihdam oranı yüzde 52,8'ken kadınlarda bu oran yüzde 19,6.

Engelli aylığı nedir, kimler alabilir?

Türkiye'de engelli aylığı alabilmek için engellinin çalışmaması veya emekli olmaması, nafaka bağlanmamış veya bağlanabilecek durumda olmaması ve hane içinde kişi başına düşen gelirinin muhtaçlık sınırının altında olması gerekiyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2022 yılı için açıkladığı asgari ücret zammının ardından yüzde 40-69 oranlarında engelliliği bulunanlar için engelli aylığı bin 124 lira, yüzde 70 ve üzerinde engellilik oranı olanlar için ise engelli aylığı bin 687 lira, engelli yakını aylığı da bin 124 lira oldu.