Yapay Zeka Nobel Kazanabilir mi?

Yapay zeka teknolojisi bankacılıktan sinema ve gazetecilik sektörüne kadar birçok farklı alanda önemli dönüşümlere liderlik ediyor. Fransız haber ajansı AFP'nin görüştüğü bilim insanları, yapay zekanın ne tür değişikliklere yol açabileceğini değerlendirdi. 

Japon araştırmacı Hiroaki Kitano, 2021'de "Nobel Turing Challenge" adını verdiği bir projeyle, farklı alanlardan bilim insanlarını 2050'ye kadar Nobel Ödülü kazanacak bir çalışma yürütebilecek "yapay zekalı bilim insanı" tasarlamaya davet etmişti. 

Bazı bilim insanları, Nobel kazanmaya layık görülecek seviyede bir çalışma ortaya koyabilecek yapay zeka destekli bir meslektaş yaratmak için yoğun araştırmalar yürütüyor.

İsveç'teki Chalmers Üniversitesi'nden Ross King, halihazırda 100 civarında "robot bilim insanı" üretildiğine dikkat çekiyor. 

King ve ekibi, 2009'da yaptıkları çalışmada "Robot bilim insanı Adem'i" tanıtmışlardı. Kendi kendine bilimsel araştırma yürütebilen bu ilk robotla ilgili King şunları söylüyor: 

Kendi başına yeni bilimsel fikirler üreten, bunları teste tabi tutan ve doğruluklarını teyit edebilen bir robot yaptık.

Robot bilim insanı Adem, mayanın iç yapısına dair yürüttüğü incelemelerde, organizmada daha önce bilinmeyen bazı genlerin işlevini ortaya çıkarmıştı. Daha sonra aynı ekip robot bilim insanı Havva'yı tasarlamıştı. Havva da sıtma ve diğer tropikal hastalıklar için olası ilaçlar üzerinde çalışıyor. 

King, robot bilim insanlarının sağladığı avantajlara ilişkin şunları söylüyor: 

Daha az maliyetle bilimsel araştırma yapabiliyoruz, 7/24 çalışıyorlar.

Ancak yapay zekanın Nobel kazanması için daha çok yol katedilmesi gerektiğini belirten bilim insanı, bu teknolojinin henüz "büyük resmi anlayamadığına" işaret ediyor. 

Google'ın yapay zeka şirketi DeepMind'ın tasarladığı AlphaFold da proteinlerin üç boyutlu yapısını amino asitlerine dayanarak ortaya koymuştu. Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden Inga Strumke, AlphaFold'un insanlar için çok kafa karıştırıcı olacak hesaplamaların üstesinden gelebildiğini belirterek şunları söylüyor: 

Elimizde hiçbir insanın yapamayacağı bir şeyi başaran bir makine var.

Diğer yandan Strumke, yapay zekanın çok büyük miktarlarda bilgiyi bir araya getirip cevap bulmakta epey becerikli olduğunu fakat bu sonucun neden doğru olduğunu açıklamakta etkisiz kaldığını belirtiyor. 

Google DeepMind'ın direktörü John Jumper'la firmanın CEO'su ve kurucu ortağı Demis Hassabis, 2023'te prestijli Lasker Ödülü'nü kazanmıştı. 

Analiz araştırma şirketi Clarivate'e göre Jumper ve Hassabis'in AlphaFold'la yaptığı çalışma, iki bilim insanının bu yılın Nobel Kimya Ödülü adayları arasında yer almasını sağlayabilir. 

Öte yandan araştırma firmasının direktörü David Pendlebury, Nobel'in ödüllendirdiği keşiflerin çoğunun onlarca yıl önce yapıldığına, AlphaFold'un ise çok yeni olduğuna dikkat çekiyor. Fakat Pendlebury, yapay zeka destekli araştırmaların prestijli bilim ödüllerini yakında kazanabileceğini söylüyor. 

Nobel Kimya Ödülü'nün sahibi 9 Ekim'de açıklanacak.