Türkiye Faize Ne Kadar Ödüyor?

Türkiye’nin faiz gideri 2022 yılında 300 milyar lirayı aştı. Kur Korumalı Mevduat (KKM) maliyeti de eklendiğinde bu rakam 400 milyar liranın üzerinde. 

KKM dahil faiz giderlerinin vergi gelirlerine oranı 2022 yılında yüzde 17,1 oldu. Yani devletin topladığı 100 lira verginin 17 lirası faiz ve KKM gideri oldu. 

Faiz giderlerinin bütçe içindeki payı da beş yıl önce yüzde 8,4’e kadar düşmesine rağmen 2022’de KKM dahil edildiğinde yüzde 13,7’ye çıktı. KKM’nin 2022’deki toplam maliyeti ise 92,5 milyar lira oldu.

Türkiye’nin faiz gideri ne kadar? Türkiye AK Parti döneminde ne kadar faiz ödedi? Faiz ödemelerinin bütçe giderlerindeki payı kaç?

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın resmi verileri üzerinden Türkiye’nin faiz karnesini analiz ettik.

Türkiye faize ne kadar ödüyor?

AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında Türkiye’nin faiz gideri 51,9 milyar liraydı. İlk kez 2015 yılında 50 milyar barajını aşan faiz gideri 2016’da 50,2 milyar sınırındaydı.

2018’de 74 milyar liraya ulaşan faiz gideri 2020’de 134 milyar oldu.

2021’de 180,9 milyar liraya ulaşan faiz maliyeti 2022’de 310,9 milyar liraya kadar çıktı. KKM ise faiz giderleri altında yer almıyor. Bu da eklendiğinde 2022’de faiz ve KKM gideri 403,4 milyar lira oldu.

Dolar bazında faiz gideri ne kadar?

Dolar bazında faiz gideri ise kurdaki oynaklığın da etkisiyle son 20 senede değişken bir seyir izledi. 2002’de 34,3 milyar Amerikan doları olan faiz gideri 2008’de 40 milyar dolara ulaştı. 2017’de ise en düşük orana ulaşıldı. Bu sene faiz ödemesi 15,6 milyar dolar oldu.

2021’de 21,3 milyar dolar olan faiz gideri 2022’de 18,9 milyar dolar oldu. KKM’nin eklenmesiyle bu gider 24,4 milyar dolara varıyor.

Faizin bütçedeki payı kaç?

Faizin bütçedeki payı 2001 krizi döneminde yüzde 51’e kadar çıkmıştı. Yani bütçenin yarıdan fazlası faize gidiyordu. AK Parti’nin iktidara geldiği 2002’de bu oran yüzde 45 idi. 

2003’te yüzde 42 olan faizin bütçedeki payı ardından 2011 yılına kadar kademeli şekilde düşerek yüzde 13,4’e kadar indi.

2017 yılında yüzde 8,4’e kadar düşen oran 2022 yılında yüzde 10,6 oldu. KKM dahil edildiğinde ise bu oran 2022 için yüzde 13,7 oluyor.

Toplanan verginin ne kadarı faize gidiyor?

Peki, toplanan verginin ne kadarı faize gitti? 2000 yılında toplanan 100 lira verginin 77 lirası faize giderken bu oran 2001’de yüzde 103’ü aştı. Yani, toplanan vergi faiz giderini karşılamaya yetmiyordu. 2002’de 87’ye düşen oran 2003’te yüzde 70 oldu.

Kademeli şekilde düşen faiz giderinin toplanan vergiye oranı 20016 ve 2017 yılında yüzde 11’e kadar geriledi. Bu oran 2021’de yüzde 15,5 olurken 2022’de yüzde 13,2’ye düştü. KKM dahil edildiğinde ise bu oran yüzde 17,1’e yükseliyor.

KKM faiz gideri sayılır mı?

Türk lirasını dövize karşı korumak için çıkarılan KKM’nin maliyeti 2022 yılında toplam 92,5 milyar lira oldu. Bu ödeme, bütçede ‘Mevduat ve Katılma Hesaplarının Kur Artışlarına Karşı Korunmasına İlişkin Giderler’ başlığıyla yer alıyor. Yani KKM maliyeti faiz dışı gider olarak gösteriliyor.

KKM'nin "kesinlikle bir faiz gideri" olduğunu söyleyen Hazine Eski Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, blogunda şöyle diyor:

“Aslında faiz ödemesi olarak sınıflandırılması gereken bu ödeme faiz dışı gider olarak gösteriliyor. Bunu olması gereken kalem yani faiz ödemelerine eklersek faiz giderleri 403,4 milyar LİRA’ye yükseliyor.”

 euronews