Somali, Türkiye İçin Neden Stratejik Önemde Bir Ülke?

Bu görüntü, Türkiye'nin ülkede 10 yıl öncesine uzanan ve giderek artan ilgisine de işaret ediyor.

Savaş gemisi limana yanaştığında, Türkiye'nin Somali Büyükelçisi Alper Aktaş, "Bu Somali ile dostluğumuzun, kardeşliğimizin ve paylaştığımız ortak vizyonun ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor" mesajını verdi.

Türkiye, Somali ile Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması'nı 8 Şubat’ta imzalamış, 23 Nisan'da da ilk Türk savaş gemisi başkent Mogadişu'ya ulaşmıştı.

İki ülkenin hedefleri

Somali'nin jeopolitik açıdan Afrika Boynuzu'ndaki coğrafi konumu oldukça önemli.

Denizcilik konusunda analiz ve danışmanlık hizmetleri sağlayan Lloyd's List'e göre, küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12'sini oluşturan, yılda 1 trilyon doları aşan mal Aden Körfezi'nden, Somali'nin kıyı şeridi boyunca uzanarak Süveyş Kanalı'ndan geçiyor.

Bu da Mogadişu'nun dünyanın stratejik açıdan en önemli bölgelerinden birinde yer aldığı anlamına geliyor.

Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Afrika Çalışmaları Programı'nda yer alan Profesör Elem Tepeciklioğlu, Somali'nin aynı zamanda Türkiye'ye kendisini küresel bir güvenlik ortağı olarak konumlandırma fırsatı verdiğini söylüyor.

Somali yıllardır terör saldırıları ve korsanlık nedeniyle istikrarsızlık içinde.

Hükümet, El Kaide bağlantılı Eş Şebab'ın varlığına 2024 yılı bitimine kadar son verme vaadinde bulundu.

Şubat ayında Mogadişu ve Ankara arasında imzalanan savunma anlaşması ikili ilişkileri ve bölgenin istikrarını güçlendirmeyi amaçlıyor.

Türkiye, Somali'nin deniz sınırlarını korsanlığa karşı korumasına ve karada terörle mücadele etmesine yardımcı olacak.

Mart ayında iki ülke, Somali'nin kıyı şeridi boyunca açık denizde petrol ve doğal gaz arama faaliyetlerinde bulunmalarını sağlayacak bir başka anlaşma daha imzaladı.

Elde edilen gelirin iki ülke arasında nasıl paylaşılacağı net değil.

Profesör Tepeciklioğlu, Türkiye'nin Somali ile ilişkisinin daha büyük bir planın parçası olduğunu ve Ankara'nın komşuları dışında jeopolitik alanda rol oynamayı hedeflediğini söylüyor.

Somali'nin bundan çıkarı ne?

Somali-Türkiye anlaşması, Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud'un, yıllar süren istikrarsızlığın ardından ülkeyi bölgedeki komşuları arasında eşit bir aktör haline getirme çabalarının bir parçası.

Türkiye 2017'de Mogadişu'da Somali ordusu ve polisine eğitim veren en büyük denizaşırı askeri üssünü açtı.

Ankara ayrıca yıllar içinde okullar, hastaneler ve altyapı inşa etti ve Somalililerin Türkiye'de eğitim görmeleri için burslar sağladı.

Afrika Boynuzu ülkesi, kıyı şeridi boyunca ticaret yapma fırsatlarıyla, iç güvenlik sorunlarını çözdüğü konusunda bölge liderlerini ikna etmeyi başardı ve kısa süre önce Doğu Afrika Topluluğu'na katıldı.

Türkiye ile Somali arasında Şubat ayında imzalanan denizcilik anlaşması, Etiyopya ile Somali'den ayrılmaya çalışan ve bağımsızlığını ilan eden Somaliland Cumhuriyeti arasında imzalanan tartışmalı anlaşmanın hemen ardından geldi.

Anlaşma, Somaliland'ın egemen bir devlet olarak tanınması karşılığında Etiyopya'ya Kızıldeniz'e erişim olanağı veriyordu.

Mogadişu bu durumu Etiyopya'nın egemenliğine yönelik bir tehdidi olarak gördü ve iki ülke arasında aylarca süren diplomatik gerginliklere yol açtı.

Afrika Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Timothy Walker, Somali-Türkiye savunma anlaşmasını, Somali'nin egemenliğinin ihlali olarak gördüğü unsurlara karşı egemenliğini korumaya yardımcı bir anlaşma olarak değerlendiriyor.

Walker'ın savunma anlaşmasının önemine ilişkin görüşleri, Türk savaş gemisi ülkesine yanaştığında konuşan Somali Cumhurbaşkanı Hasan Mahmud tarafından da yinelendi.

Cumhurbaşkanı Mahmud, Somali donanmasının Türk halkının desteğiyle ülke sularının kontrolünü tamamen ele geçirmesinin uzun sürmeyeceğini söyledi.

Türkiye'nin Somali Büyükelçisi Aktaş, Türkiye'nin Somali'nin toprak bütünlüğünü ve egemenliğini korumak için mümkün olan her şeyi yaptığını belirtti.

Etiyopya, Somali-Türkiye anlaşması konusunda sessizliğini korurken, Somaliland anlaşmayı tanımadığını açıkladı.

Somaliland'ın Kenya Temsilcisi Dr. Mohamed Ahmed Mohamoud BBC'ye yaptığı açıklamada Somali ile Türkiye arasındaki anlaşmanın Somaliland topraklarında uygulanmayacağını söyledi.

Türkiye, bağımsızlık ilan eden Somaliland Cumhuriyeti ile Somali arasındaki durumdan duyduğu endişeyi dile getirerek, bu sorunun uluslararası hukuk çerçevesinde çözülmesi gerektiğini kaydetti.

Profesör Tepeciklioğlu'na göre, Ankara'nın Kızıldeniz bölgesinde kilit bir rol oynamak istemesi nedeniyle Türkiye ile Somali arasındaki ilişkiler hızla gelişmeye devam edecek.

Tepeciklioğlu ayrıca Türkiye'nin Birleşmiş Milletler'de yürüttüğü diplomaside Afrika ülkelerinin desteğine ihtiyacı olduğunu da belirtiyor.