İran'da Başörtüsü Yasası Tepkiler Üzerine Ertelendi!

İran'da kadın ve kız çocuklarına başörtüsü zorunluluğunu ihlal etmeleri halinde ağır cezalar getiren tartışmalı "İffet ve Hicab" yasasının uygulanması, halktan ve uluslararası toplumdan gelen büyük tepki nedeniyle ertelendi.

Iran International'ın haberine göre Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi, Cumartesi günü parlamentoya gönderdiği bir mektupta, "Hicap ve İffet Kültürünü Teşvik Yoluyla Ailenin Korunması Yasası"nın uygulanma sürecinin durdurulmasını talep etti.

Parlamento Başkanlık Divanı'ndan bir üyenin açıklamasına göre, hükümetin bu yasaya ilişkin yeni bir tasarıyı parlamentoya sunması bekleniyor.

74 maddeden oluşan bu yasanın 13 Aralık Cuma günü yürürlüğe girmesi planlanmıştı. Ancak bu düzenleme, başörtüsü zorunluluğuna uymayan kadın ve kız çocuklarına aşırı yüksek para cezaları, hapis cezaları, kırbaçlama ve hatta idam cezası gibi ağır yaptırımlar öngörmesi nedeniyle küresel çapta tepki çekti.

Yasa uyarınca, "toplumsal açıdan çıplaklık olarak kabul edilen" kıyafetleri giyenler, 15 yıla kadar hapis cezası ve 4.445 dolar (yaklaşık 155.000 TL) para cezası alabiliyor.

Yeni yasa ayrıca, yasanın dijital ortamlarda başörtüsü kurallarını ihlal etmeyi teşvik eden çevrimiçi faaliyetleri de kapsayacak şekilde genişletilmesini de içeriyor.

Uluslararası Af Örgütü tarafından geçtiğimiz salı günü yapılan basın açıklamasında, bu yasanın kadın ve kız çocuklarını daha yoğun bir baskıya maruz bırakacağı ve kurallara karşı çıkan aktivistleri de idamla cezalandırılabilecek suçlamalarla karşı karşıya bıraktığı belirtilerek, “İranlı yetkililer, kadınların ve kız çocuklarının sahip olduğu insan haklarını yok oluşa sürükleyen yeni bir baskıcı yasa çıkardı. Bu yasa, zorunlu başörtüsüne karşı süregelen direnişi bastırmak için idam, kırbaçlama, hapis ve diğer ağır cezalar getiriyor,” denildi.

Af Örgütü ayrıca, yasanın bölümlerine dikkat çekerek, “çıplaklık, iffetsizlik, başörtüsüzlük ve kötü giyinme” gibi fiilleri suç haline getirdiğini belirtti.

Yasanın 50. maddesinde, “başörtüsüzlük” başörtüsü, çador veya eşarp ile başı kapatmama olarak tanımlarken, 48. maddede ise “kötü giyinmek,” boyundan aşağıda eller ve ayaklar dışında vücut kısımlarını açıkta bırakmak veya başkalarını günaha teşvik eden kıyafetler giymek olarak tanımlanıyor.

Öte yandan insan hakları grupları, yasada “çıplaklık” ve “iffetsizlik” gibi terimlerin tanımlanmadığını, bu durumun keyfi yorum ve uygulamalara yol açabileceğini vurguluyor. Ayrıca yasayı ihlal ettiği düşünülen kişilerin istihdam ve eğitim fırsatlarını kısıtladığını savunuyorlar.

Af Örgütü ayrıca, başörtüsü yasasına karşı yapılan aktivizmin “yeryüzünde fesat” suçu olarak değerlendirilebileceğinin ve bu suçun cezasının ise İran Ceza Kanunu’na göre idam olduğunun altını çizdi. Bu endişe, İranlı kadın hakları aktivistleri tarafından da dile getirildi.

Reform talep edilmişti
Yasa, Eylül 2022’de ahlak polisi tarafından gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin sorgu sırasında yaşamını yitirmesiyle patlak veren “Kadın, Yaşam, Özgürlük” ayaklanmasından yaklaşık bir yıl sonra, kadınların ve kız çocuklarının zorunlu başörtüsüne karşı protestolara devam etmesi üzerine Mayıs 2023'te gündeme geldi.

Cinsiyet temelli kısıtlayıcı ahlak yasalarına karşı devam eden eylemlerde 500'ü aşkın kişi hayatını kaybederken, binlerce kişi gözaltına alınmış, çok sayıda idam cezası da infaz edilmişti.

Ülkenin kıyafet yönetmeliğini daha da sıkılaştırmayı öngören bu yasa, Eylül 2023'te İran parlamentosu tarafından onaylanmış, İran yasaları üzerine son sözü söyleyen yasal organ olan Muhafız Konseyi de onayını Eylül 2024'te vermişti.