Ev Sahiplerine Kötü Haber! Misafir Vergisi Geliyor!

Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2 milyon konutu kira geliri için denetlemeye başladı. Denetimlere takılan konutların bir kısmı akrabalar tarafından kullanılıyor. Daha önce kaynana vergisiyle ilgili yarılarda bulunan yazar Abdullah Tolu bu kez de misafir vergisi konusunda uyarıda bulundu.

Kira gelirlerinin vergi dışı bırakılmasının önüne geçilmesine yönelik çalışmalar sürüyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlı vergi daireleri, belirlenen adreslere tebligat göndererek kiracıları ve sahiplerini yakın takibe aldı.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kira geliri elde edebilme potansiyeline sahip yaklaşık 4,5 milyon konutun analiz edildiğini açıkladı. Bu çerçevede yapılan incelemelerde 2 milyon konutun kira potansiyeline sahip olduğu tespit edildi.

2 milyon konut kira potansiyeline sahip dairelerin bir bölümü ise akrabalar tarafından kullanılıyor. Bu konuyla ilgili, sahibi oldukları evde kira almadan kaynanalarını oturtan gelin ve damatların emsal kira bedeli üzerinden ödeyecekleri gelir vergisi "kaynana vergisi" olarak öne çıkmıştı.

Şimdi bir de misafir vergisi ortaya çıktı. Ekonomim yazarı Abdullah Tolu konu ile ilgili yazısında, "Şu an yürürlükte olan vergiler arasında ne "Kaynana Vergisi" ne de “Misafir Vergisi” diye bir vergi bulunmuyor. Ancak, adı tam olarak "Kaynana Vergisi" ve “Misafir Vergisi” olmasa da, bunlardan kaynaklanan bir vergi var" ifadelerini kullandı.

Tolu'nun yazısındaki ilgili bölümler şu şekilde:

“Misafir Vergisi”, evde akrabaları dışında mal sahibi ile ikamet eden misafirlerle ilgili. Evde mal sahibi ile ikamet edenin akraba olmaması halinde, mal sahibinin “Misafir Vergisi” ödemesi gerekiyor!

Tabi, bu düzenleme birkaç saat ya da gün kalıp giden misafirlerle ilgili değil. Daha uzun süreli kalan misafirler ilgili. Misafir uzun süreli kaldığında işler karışıyor, bu vergi gündeme geliyor. Örneğin, 3 ay veya daha fazla misafirlik gibi.

YENİ BİR DÜZENLEME DEĞİL
Şimdi hemen “evdeki misafir için neden vergi ödensin ki” diye itirazda bulunabilirsiniz. Aslında oldukça da haklısınız ancak, Gelir Vergisi Kanunu’nda böyle bir düzenleme var, üstelik yeni de değil, uzun yıllardan bu yana yürürlükte!

YASA NE DİYOR?
Gelir Vergisi Kanunu’nun “Emsal Kira” başlıklı 73. Maddesi tam da bu konu ile ilgili.

Söz konusu düzenlemeye göre, kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamıyor. Bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan konutların emsal kira bedeli, bu konutların kirası sayılıyor. Konutlarda emsal kira bedeli, konutun emlak vergisi değerinin yüzde 5’i olarak hesaplanıyor. Bu düzenlemeye göre, örneğin, bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan konutun emsal kira bedeli, bu konutun kirası sayılıyor, emsal kira bedeli üzerinden de vergilendirme yapılıyor.

Yine sözü edilen 73. Maddede emsal emsal kira bedeli esasının uygulanmayacağı durumlarda sayma yöntemiyle belirlenmiş bulunuyor. Emsal kira bedelinin uygulanmayacağı durumlar ise maddedeki sıralamaya göre aynen şu şekilde:

1) Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadıyla bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması,

2) Binaların mal sahiplerinin usul (anne-baba, büyükanne-büyükbaba), füruğ (çocuk, torun) veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi,

3) Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi,

4) Genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 73. maddesinin 3. bendinde yer alan düzenleme “Misafir Vergisi” ile ilgili.

Söz konusu düzenlemeye göre, mal sahibi ile birlikte “akrabaların” da aynı evde veya dairede ikamet etmesi halinde, emsal kira bedeli üzerinden “Misafir Vergisi” alınmıyor. Ancak, mal sahibi ile birlikte evde ya da dairede ikamet edenin “akraba olmaması” halinde ise, emsal kira bedeli üzerinden “Misafir Vergisi” alınıyor.

MİSAFİR VERGİSİNİ MİSAFİR ÖDEMEYECEK
Güzel bir soru, “Misafir Vergisi”ni tabi ki misafir ödemeyecek, evinde ya da dairesinde birlikte kaldığı mal sahibi ödeyecek.

NE KADAR ÖDENECEK?
Sahibi olduğu evde veya dairede bu şekilde misafir ağırlayan mal sahiplerinin emsal kira bedeli üzerinden kira elde etmiş gibi yıllık gelir vergisi beyannamesi vererek, gelir vergisi ödemeleri gerekiyor.

MİSAFİR VERGİSİ NASIL HESAPLANIYOR?
Evde kalan misafir nedeniyle ödenecek gelir vergisinin hesaplanmasında, evin “emlak vergisi değeri” ve “evde kaç kişinin kaldığı” son derece önemli.

Öncelikle evin emlak vergisi değerinin yüzde 5'i, yıllık emsal kira bedeli olarak hesaplanacak. Daha sonra, hesaplanan emsal kira bedeli, evde kalan mal sahibi dahil kişi sayısına bölünecek, bu şekilde akraba olmayan misafir/misafirlere isabet eden emsal kira bedeli bulunacak. Örneğin, evde bir mal sahibi bir de misafir birlikte kalıyorsa, hesaplanan bedelin yarısı, evde kalan misafirin emsal kira bedeli olacak. Misafir 1 yıldan az kalmışsa, yıllık olarak hesaplanan emsal kira bedelinin misafirin kaldığı ay sayısına isabet eden kısmı, kaldığı süreye ilişkin emsal kira bedeli olarak kabul edilecek. Misafir 6 ay kalmışsa, 6 aylık emsal kira bedeli hesaplanacak.

Bu şekilde mal sahibi ile birlikte aynı evde kalan akraba olmayan misafir için hesaplanan emsal kira bedelinin 2023 yılı için 21 bin TL’si (2024 yılı için 33 bin TL’si) gelir vergisinden istisna bulunuyor (GVK. Mad. 21). Dolayısıyla, misafir için hesaplanan emsal kira bedelinin 2023 yılı için 21 bin TL’nin altında kalması halinde, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek ve vergi ödenmeyecek.

Ancak, söz konusu emsal kira bedelinin 2023 yılı için 21 bin TL’yi aşması halinde ise, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilecek, emsal kira bedeli olarak hesaplanan tutarın 21 bin TL’si gelir vergisinden istisna olacak, aşan kısım vergiye tabi tutulacak.