Depremde Ölenlerin Kripto Paraları Ne Olacak?

Enkaz altında çıkarılan altın, döviz, Türk lirası ve değer kıymetli eşyalar daha sonra bir şekilde sahiplerine teslim ediliyor. Peki Dijital varlıklara ne olacak? Vefat edenlerin kripto paralarını varisleri alabilecek mi?

Adem Demir 

Depremde hayatını kaybetmiş kişilerin dijital paraların yakınların tarafından Türk lirasına çevrilip ödenip ödenmeyeceği merak konusu 

Kahramanmaraş'ın Onikişubat ilçesinde yıkılan Pentapark Apartmanı'ndaki enkaz çalışmaları sırasında moloz yığınları arasında bir çanta fark edildi.

Çantayı açan operatör ve işçiler onlarca altın kemer gördü. Toplam 78 kilo ağırlığındaki altın, çantalara bölünerek yerleştirildi.

Çanta daha sonra polis ekipleri tarafından tutanakla teslim alınarak emniyete götürüldü.

Çantadan çıkan altın kemerlerin her birinin yaklaşık 190 bin lira değerinde olduğu belirtildi.

Altınların ünlü kuyumcusu Akif Zabun'a ait olduğu iddia edildi. Hatta Zebun'un depremde hayatını kaybettiği iddia edildi.

Zebun depremde vefat etmediği, altınların da kendisine ait olmadığını söyledi.

Altınların kime ait olduğu belki sonra belirlenecek. Şayet aileden birileri yaşıyorsa, emniyete gidip belgeleri gösterip kendi varlıkları olduğunu ortaya koyarsa 78 kilo altına kavuşabilir.

Dijital varlıkların durumu ne olacak?

Enkaz altında sadece altın çıkartılmıyor. Milyonlarca dolar, euro, Türk lirası ve farklı değerli eşya da çıkartılıp kayıt altına alınıyor.

Ancak enkaz altında kalmayan ama parasal değeri hiç de azımsanmayacak başka yatırım araçları da var.

Bunların başında ise dijital ya da kripto para olarak ifade edilen coin'ler geliyor.

Depremden etkilenen 10 kentte parasını kripto borsasında değerlendiren çok sayıda vatandaş olduğu belirtiliyor.

Bugüne kadar deprem bölgesinde yaklaşık 45 bin kişi yaşamını yitirdi.

Bunların arasında dijital varlık sahibi olan kişiler olduğu tahmin ediliyor.

Peki yaşamını yitirenlerin kripto varlıkları ne olacak?

Depremde yakının kaybeden herhangi birisi; babası, annesi, oğlu ve kızına ait kripto paraları daha sonra tahsil edebilir mi?

Bilindiği gibi Bitcoin ve benzeri dijital paralar, şifreleme metoduyla çalışan ve algoritmik kodlarla aracısız transfer edilebilen bir para türü olarak kabul ediyor.

Coin'ler de miras hukukuna konu oluyor

Coin'ler, teknik olarak bir para ve ödeme aracı olup maddi değeri olduğundan miras hukukuna konu olabiliyor.

Dijital paralar niteliği itibariyle gizli ve şifreyle korunan yüksek bir güvenliğe sahip.

Bu tür elektronik paralar, dijital cüzdan olarak tabir edilen yazılımlarda ya da dijital para borsalarındaki hesaplarda tutuluyor.

Bitcoin veya benzeri kripto para sahibi bir kişiler eğer bunları dijital cüzdanda tutuyor ve cüzdanın giriş kodunu ailesine veya yakınlarına vermediyse veya onların ulaşabileceği bir yere de koymadıysa yatırımı büyük bir risk altında kalıyor.

Soğuk cüzdan şifresini bilen tek kişi ölürse, kimse dijital varlıkları alamaz

Zira dijital para sahibi "coin'lerini tuttuğu yer bilgisini ve detaylarını ailesine veya yakını olan kişilere söylemeden vefat ederse ailesinin ölen kişinin kripto parası olup olmadığını anlaması ve bunları elde etmesi imkansızlaşıyor.

Bu konuda çalışmalar yapan bazı hukuk büroları var. Onlardan biri Leges Hukuk Bürosu.

Hukuk bürosunun internet sayfasında yer alan "Miras hukuku ve Bitcoin" başlıklı yazıya göre dijital cüzdanda saklanan coin'ler, cüzdan şifresini bilen tek kişinin ölümü durumunda yakınları o kripto paralara elveda demek durumunda kalıyor.

Ölen kişi dijital cüzdan kullanmak yerine coin'lerini, dijital paraların alınıp satıldığı bir borsa hesabında tutuyorsa, kripto para borsasının bulunduğu ve hukuken tabi olduğu ülkeye göre işlem yapılması gerekir.

Türkiye'de dijital paralar konusunda henüz bir yasal düzenleme yapılmadığından ve bu anlamda mevzuatta boşluk bulunduğundan Bitcoin sahibi bir kişinin ölümü halinde miras hukuku bakımından mevcut mevzuat hükümleri çerçevesinde genel hükümlere göre işlem yapmak gerekir.

Bu çerçevede, eğer vefat eden kişi, Bitcoin'lerini Türk hukukuna tabi yerli bir dijital para borsasındaki hesabında tutuyorsa, mirasçıları dijital paralar için müracaatta bulunabilir.

Kripto para borsası yurtdışındaysa…

Mirasçılar veraset ilamıyla ilgili dijital para borsasına başvurarak ölen kişinin kripto paraları olup olmadığını sorgulatabilir. Eğer ölenin dijital parası mevcut ise varisler, miras payları oranında bunun kendilerini verilmesini isteyebilir.

Ancak dijital paranın bulunduğu borsa yurtdışında ve yabancı ülke hukukuna tabi ise bu durumda o ülkenin mevzuatına göre işlemin yapılması gerekiyor.

Kripto para, miras hukuku bakımından yeni bir kavram olduğu için bir kafa karışıklığı söz konusu.

Bu olay mahkemelere de yeni yeni konu oluyor. Bir yerel mahkemenin verdiği karar, üst mahkeme tarafından bozulabiliyor.

Apple i-cloud şifresi için mahkeme kararı alınmasını istiyor

Bitcoin, Etherium, Ripple gibi coin'lerin miras konusunda ne şekilde değerlendirileceğine dair emsal sayılabilecek ilk karar Antalya Bölge Adliye Mahkemesi'nden gelmişti.

Karara konu olayda, başvurucu eşini bir trafik kazası sonucu kaybetmiş ve Apple'dan eşinin i-cloud hesabına erişim izni talebinde bulunmuştu.

Bu kişi, Apple tarafından hesaba erişimin ancak mahkeme kararıyla olabileceği yanıtını aldı.

Başvurucu bunun üzerine Denizli 4. Sulh Hukuk Mahkemesi'ne başvurdu ama talebi "özel hayatın gizliliği" sebebiyle reddedildi.

Ret kararını takiben başvurucunun istinaf yoluna başvurmasıyla, Antalya Bölge İdare Mahkemesi yere mahkemenin aldığı kararı bozdu. Başvurunun talebinin "özel hayatın gizliliği"ne girmediğine karar verdi.

Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Topuz'a göre kripto para maddi bir değer. Miras hukukunda da maddi değer teşkil eden ve para ile ölçülebilen kıymetler mirasa dahil ve mirasçılara intikal eder.

Türkiye, dünyada 4'üncü Avrupa'da 1'inci

Kripto varlıklar üzerine çalışan avukat Tevfik Kerem Bilen göre, depremde vefat eden vatandaşlara ait dijital varlıkların mirasçıları tarafından alınmasının mümkün olup olmadığı merak konusu olmuş durumda.

Çünkü Türkiye, dünyada en çok kripto para kullanan ülkeler arasında 4'üncü Avrupa'da ise 1'inci sırada. Yapılan araştırmaya göre en çok kripto para kullanan iller arasında depremin yaşandığı kentler de var.

"Depremde vefat eden vatandaşlarımızın malvarlığı içerisinde kripto varlığı olması kuvvetle muhtemeldir" diyen Bilen, "Bir kimsenin ölümü üzerine onun intikale elverişli her husus yasal ve atanmış mirasçılarına intikal eder" dedi.

Kripto varlığın miras bırakan tarafından mirasçılara nasıl geçeceğinin belirlenebilmesi için öncelikle bunun dijital varlık hukuki nitelendirmesinin yapılması gerektiğini vurgulayan Bilen, "Eşya hukukunda taşınır ve taşınmaz mal ayrımı yapılmaktadır. Kripto varlık dediğimiz şey eşya hukuku bağlamında ne taşınır mal ne de taşınmaz mal kavramına girmektedir. Teknolojinin getirdiği yeni bir mefhum. Burada çözümü eşya hukuku kurallarına bakarak bulamayız. Borçlar hukuku özel hükümlere göre taşınmaz satışının dışında kalan her satış, taşınır satış hükümlerine göre yapılmaktadır. Son yargı kararları ışığında ve benim de katıldığım görüşe göre kripto varlıkların satışının taşınır mal hükümlerine yapılması gerekmektedir. Kripto varlığın cüz-i halefiyet yoluyla geçişinde biz bu varlıkları taşınır olarak sayıyoruz. Miras yoluyla bu varlıkların geçemeyeceğine ilişkin bir hükümde bulunmadığından külli intikale de konu olacaktır" diye konuştu.

"Platformlar kripto varlığı TL cinsinde mirasçılara verebilmektedir"

Anayasadaki mülkiyet hakkı gereği kişilerin varlıkları edinme ve bunu mirasçılarına geçirme hakkına sahip olduklarını aktaran Bilen, "Dolayısıyla mirasçılara bırakılan mal varlığı içerisinde kripto varlıkları kanunen alabilecektir. Mirasçılar miras bırakanın hesabının olduğunu düşündüğü kripto varlık alım-satımına aracılık eden platformlara mirasçılık belgeleriyle başvuru yapabilirler. Bunun sonucunda ilgili platformlar mirasçılara kripto varlıkları TMK 507 gereğince miras bırakanın öldüğü gündeki hesabında bulunan kripto varlığın Türk lirası cinsini mirasçılara verebilmektedir" ifadelerini kullandı.

Bilen'e göre de "private key" denilen soğuk cüzdanda kripto varlıkların saklaması sonucunda o malvarlıklarına sahip olması, o cüzdanın şifresinin mirasçılar tarafından bilinememesi durumunda teknik olarak o değerlere sahip olmak mümkün olamamakta.

Gelir İdaresi Başkanlığı'nın "özelge"sinde ne yazıyor?

Ancak Bilen can alıcı bir hususa dikkati çekiyor. Bilen'in verdiği bilgiye gere Gelir İdaresi Başkanlığı'nın kripto parayı, mirasa konu malvarlığı olarak kabul edip bundan vergi alınması gerektiğine dair görüş bildirmiş bulunuyor.

Gelir İdaresi Başkanlığı'nın "özelge"sinde (Bir konudaki görüşü ve yapılması gereken uygulamayı bildiren yazı) miras bırakana ait Bitcoin varlığının mirasçılara intikalinde veraset ve intikal vergisinin olup olmadığı konusunda görüş belirtilmiş durumda.

Avukat Tevfik Kerem Bilen, bu konuda şunları söyleyerek sözlerini tamamladı:

Özelgede veraset ve intikal vergisinin konusuna giren mallara ilişkin olarak, mülkiyete konu olabilen taşınır ve taşınamaz şeylerle malvarlığına dahil olabilen bütün hakları ve alacakları kapsadığı açıklandıktan sonra miras bırakana ait Bitcoin varlığının toplam değerinin mirasçılar tarafından veraset ve intikal beyannamesi ile beyan edilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Özelgede açıklanan görüş, bir kripto para türü olan Bitcoin'in mirasçılara intikalinin mümkün olduğu yönündedir."